Het OCMW van Antwerpen is vandaag gezien de omvang van zijn administratieve organisatie een groot archiefvormer. Daarnaast beheert deze instelling het archief van zijn rechtsvoorgangers en sinds de fusie van 1983 ook het archief van de openbare onderstand in de deelgemeenten Berchem, Borgerhout, Deurne, Ekeren, Hoboken, Merksem en Wilrijk.
Voor Antwerpen is archief van rechtsvoorgangers bewaard van het midden van de 13de eeuw af, toen de openbare onderstand voor het eerst op een systematische wijze werd georganiseerd. De meeste stukken dateren van na het midden van de 16de eeuw wanneer de armenzorg grondig was hervormd en onder de leiding gebracht van de aalmoezeniers. Zij bleven in functie tot 1799. Hun archief is grotendeels bewaard: 1420 delen en 158 dozen of samen ongeveer 100 strekkende meter. Deze archiefbescheiden (gebonden of los) betreffende bedeling aan thuiszittende armen, aan bij particulieren bestede kinderen en aan kinderen, bejaarden, dementen, krankzinnigen en bedevaarders in instellingen. Over het beheer van het onroerend patrimonium is tevens een aanzienlijke archiefvorming beschikbaar.
Ons overzicht van het archief van de aalmoezeniers bevestigt zijn wetenschappelijke waarde voor de geschiedenis van onze stad en de omliggende economische regio. De bewaring van deze bescheiden verdient de grootste materiële zorg en bijgevolg de beste materiële voorzieningen die daartoe in de handel zijn. De materiële verzorging van dit archief in het Antwerpse Maagdenhuis is verre van optimaal. Laten we hopen dat het archief van de Antwerpse aalmoezeniers in de nabije toekomst een beter onderdak zal vinden.
Redactionele aanvulling: dit archief werd inmiddels overgebracht naar het Felixarchief (Stadsarchief Antwerpen).