Aan de hand van de Val van Antwerpen (1584-1585) gaan we in deze lezing op zoek naar de interactie tussen sociale en ruimtelijke factoren die rijkdom en armoede tijdens en na een catastrofale schok kunnen herverdelen. Het onderzoek vormde tevens een eerste grote test van de GIStorical Antwerp infrastructuur (https://www.uantwerpen.be/en/projects/gistorical-antwerp/).
De COVID-19 pandemie leidt volgens veel experts tot toenemende verschillen tussen rijk en arm. Toch leert de rampengeschiedenis dat de relatie tussen ongelijkheid en catastrofes zoals pandemieën, hongernoden en oorlogen, onvoorspelbaar is. Iemand als Walter Scheidel (The Great Leveler) beweert juist dat grote catastrofes als enige in staat zijn verschillen tussen rijk en arm sterk te verkleinen. Hoe was dit in Antwerpen in de roerige jaren tijdens en kort na de belegering door Alexander Farnese? De stedelijke ruimte is ons bij de beantwoording van deze vraag op drie manieren behulpzaam: ten eerste stelt het ons in staat verschillende historische bronnen op een unieke manier met elkaar te verbinden en te analyseren, ten tweede vertellen ruimtelijke vestigingspatronen ons van alles over de verschillen tussen arm en rijk en ten derde speelt de stedelijke ruimte zelf een actieve rol in het vormen en veranderen van sociale verschillen.
Het onderzoek dat aan deze lezing ten grondslag lag, probeerde niet alleen een vernieuwende bijdrage te leveren aan het historisch debat over de schokken en ongelijkheid maar leverde daarnaast een grote ‘bijvangst’ op aan nieuwe wetenswaardigheden over de Val van Antwerpen.
Antwerpen 1584. Oorlog en ongelijkheid in de stedelijke ruimte